PANALBANIAN

Lajmet shqip nga Finlanda

Miliona libra falas në internet. Edhe në gjuhën shqipe

, , , ,

Të gjithë po paguajnë për libra kur nuk kanë nevojë. Ka kaq shumë mënyra për të lexuar falas pothuajse gjithçka të botuar ndonjëherë, por pak vetë e dinë këtë gjë. Bibliotekat: Ato janë të mira! Sigurisht, nëse doni botimin më të fundit nga autori juaj i preferuar, ose duhet të paguani, ose të prisni për një kopje nga biblioteka, por për miliona libra të vjetër, ju mund të merrni një version dixhital, ligjërisht, falas. Një sekret i industrisë së botimeve është se shumica e librave amerikanë të botuar para vitit 1964, nuk i kanë zgjatur kurrë të drejtat e autorit, që do të thotë se janë në domenin publik sot.

Pse miliona libra hynë në domenin publik pa e ditur askush?
Para vitit 1964, librat kishin një afat 28-vjeçar për të drejtat e autorit. Zgjatja kërkonte që autorët ose botuesit të dërgonin një kërkesë të veçantë, dhe shumë njerëz nuk e bënë atë. Falë përpjekjeve të Bibliotekës Publike të Nju Jorkut, shumë prej atyre librave të fushës publike tani janë falas në internet. Përmes viteve 1970, Biblioteka e Kongresit publikoi Katalogun e Hyrjeve në të Drejtën e Autorit, të gjithë regjistrimet dhe rinovimet e librave të Amerikës. Arkivi i Internetit ka kopje dixhitale të këtyre, por kompjuterët nuk mund të lexonin të gjithë informacionin dhe të kuptonin se cilët libra ishin në pronësi publike, dhe kështu mund të ngarkoheshin legalisht, ishte e lodhshme. Specifikat aktuale, jashtëzakonisht të ngatërruara të arsyeve pse këta libra janë në domenin publik detajohen në një postim nga Biblioteka Publike e Nju Jorkut, e cila kohët e fundit ka paguar për të analizuar informacionin në Katalogun e Shkrimeve të të Drejtave të Autorit.

Në një ndërmarrje masive, Biblioteka Publike e Nju Jorkut shndërroi informacionin e regjistrimit dhe të së drejtës së kopjimit në një format XML. Tani, të drejtat e autorit të vjetra janë të kërkueshme dhe ne e dimë se kur, dhe nëse, ato u rinovuan. Rreth 80 përqind e të gjithë librave të botuar nga 1923 deri në 1964 janë në domenin publik, dhe shumë njerëz nuk kishin ide deri tani.

Ku t’i shkarkoni këto eBooks falas të domenit publik
Kjo përbën një shpërthim të librave të rinj, të humbur dikur në llumin e pretendimeve të mundshme për të drejtat e autorit. Dhe të gjithë janë falas. Hathi Trust, (The Hathi Trust), një bibliotekë dixhitale e ngjashme me Project Gutenberg, (similar to Project Gutenberg,) tashmë ka ngarkuar disa nga librat e sapohapur. Leonard Richardson, një bloger dhe programues në New York City, ka ndjekur sagën e librave të sapo-botuar dhe duke shkruar për të në faqen e tij News You Can Bruise (writing about it on his site News You Can Bruise.)

Kur librat filluan të godisnin internetin, Richardson krijoi një bot Mastodon të quajtur Secretly Public Domain, i cili poston çdo ditë një libër të zbuluar rishtazi (which posts a newly discovered book) nga koleksioni.

“Domeni publik i përket të gjithëve”, tha Richardson në një email. “Mendoj se kjo është me të vërtetë e rëndësishme në një botë ku kultura popullore gjithnjë e më shumë është në pronësi të disa ndërmarrjeve. Ju mund të lexoni një libër të fushës publike falas dhe mund ta përdorni si lëndë të parë për krijimtarinë tuaj pa kërkuar leje. Dhe pasi dikush bën një kopje të mirë elektronike të një vepre të domenit publik, ka më pak të ngjarë të humbet përgjithmonë, sesa një vepër me të drejtë autori. ”

Richardson tashmë ka gjetur disa libra për të cilët ai personalisht është i interesuar. “Unë jam i interesuar në historinë e kompjuterit, kështu që pothuajse gjëja e parë që bëra ishte të kontrolloja për këtë, por jo shumë libra kompjuterikë u botuan para vitit 1964,” tha ai . “Edicioni i parë i The compatible time-sharing system: a programmer’s guide u regjistrua në 1963 dhe nuk u rinovua; ai libër përshkruan një sistem mjaft të rëndësishëm për historinë e informatikës.”

Guttenberg dhe Hathi nuk janë vendet e vetme për të marrë libra falas. Shumë biblioteka ofrojnë libra dixhitalë dhe audio, falas, si përfitim i anëtarësimit. Leximi i një versioni klasik ose të ri mund të jetë i thjeshtë, si marrja e një karte në bibliotekë dhe shkarkimi i një aplikacioni. “Për prezantime elektronike me cilësi të lartë të titujve të domenit publik unë rekomandoj Standard Ebooks“, tha Richardson. “Ata janë një kënaqësi e vërtetë për të lexuar.”

Mathew Galt/Vice

About Post Author


Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *